هنگامی‌که ما به فلزات گرانبها فکر می‌کنیم، اولین فلزاتی که به ذهن می آیند، طلا و نقره هستند. اما واقعیت این است که علاوه بر این دو، فلزات ارزشمند دیگری نیز وجود دارد که نسبتا کمیاب بوده و دارای مصارف متعددی می‌باشند. جالب توجه است که همه‌ی فلزات گرانبها دارای خواص شایعی می‌باشند. در صورتی‌که صفحات تاریخ را ورق بزنیم، مشاهده خواهیم کرد که برخی از این فلزات به عنوان ارز در بازار بورس مورد استفاده قرار گرفته و حتی امروزه نیز به عنوان ابزار سرمایه‌ گذاری در نظر گرفته می‌شوند.
 
از نقطه نظر سرمایه‌گذاری، چهار فلز ارزشمند طلا، نقره، پلاتین و پالادیم وجود دارد. با این‌حال، اعضاء خانواده پلاتین نیز به عنوان فلزات ارزشمند در نظر گرفته می‌شوند. موضوعی که در این‌جا اهمیت دارد این است که این فلزات چه تفاوتی با فلزات دیگر دارند و چرا آن‌ها را به عنوان فلزات ارزشمند در نظر می‌گیریم؟ دلیل این امر این است که این فلزات دارای خواص منحصر به فرد و خاصی هستند که این خواص به افزایش تقاضا در بازار جهانی کمک می‌کند. سرمایه‌گذاری بر روی فلزات گرانبها به دلیل این‌که ارزش این فلزات هرگز افت نمی‌کند، یک تصمیم گیری عاقلانه می‌باشد.
 

فهرستی از فلزات ارشمند

در فهرست فلزات ارزشمند که در زیر ارائه شده، اطلاعاتی در رابطه با خواص فیزیکی هر فلز، نحوه تشکیل و مصارف آن‌ها وجود دارد.
 

طلا

طلا یک فلز واسطه است که متعلق به گروه 11 جدول تناوبی می‌باشد. این فلز یک فلز کمیاب بوده که تنها در بخش‌های خاصی از جهان یافت می‌شود. آفریقای جنوبی بزرگ‌ترین تولید کننده طلا در جهان می‌باشد. در آمریکا، طلا عمدتا از معادل ایالت کالیفرنیا استخراج می‌گردد. طلا در اشکال متفاوتی از جمله به فرم ورقه‌ای و دانه‌ای در طبیعت یافت می‌شود.
 
خواص
طلا در خالص‌ترین فرم خود 24 عیار می‌باشد، اما طلای خالص به دلیل این‌که فلزی بسیار نرم می‌باشد، برای ساخت جواهرات مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. فلزات پایه مانند مس به منظور استحکام طلا، با این فلز به صورت آلیاژ ترکیب می‌گردند. سال‌هاست که طلا به عنوان یک ابزار برای تبادل پول مورد استفاده قرار می‌گیرد و امروزه، ثروت یک کشور توسط مقدار مخازن طلای موجود در آن کشور نشان داده می‌شود.
 
مصارف
شایع‌ترین فلز مورد استفاده در ساخت جواهرات نه تنها به دلیل درخشش و رنگ زیبای آن، بلکه به دلیل نرم بودن آن جهت سهولت در طراحی جواهرات، طلا می‌باشد. طلا یک فلز نرم، انعطاف پذیر، شکل پذیر و رسانای گرما و برق می‌باشد. این فلز یک فلز نجیب بوده که با مواد بسیار کمی واکنش داده و در اسیدها حل نمی‌گردد. تنها ترکیبی که می‌تواند طلا را در خود حل کند، تیزاب سلطانی است که ترکیبی از هیدروکلریک اسید و نیتریک اسید در نسبت 3 به 1 است، می‌باشد. علاوه بر استفاده در ساخت جواهرات و استفاده به عنوان یک استاندارد پولی، طلا مصارف بسیار زیاد دیگری نیز دارد.
 

نقره

نقره عمدتا از معادن آمریکای جنوبی، نروژ و استرالیا استخراج می‌گردد. در آمریکا، نقره از معادن موجود در ایالت کلرادو استخراج می‌گردد. نقره در طبیعت به فرم بومی خود یعنی نقره خالص، به عنوان آلیاژ و در قالب سنگ معدن یافت می‌شود. می‌توان به راحتی با جلا دادن، نقره براقی را به دست آورد.
 
خواص
نقره یک فلز واسطه بوده که به رنگ سفید، نرم و درخشان می‌باشد. نقره، فلزی با بالاترین هدایت الکتریکی و هدایت گرمایی در میان فلزات می‌باشد. نقره انعطاف پذیر و چکش خوار بوده و در مقابل اکسیژن اتمسفری بی‌اثر می‌باشد. با این‌حال، نقره با ازون و هیدروژن پراکسید واکنش داده و در نیتریک اسید نیز حل می‌گردد.
 
مصارف
نقره عمدتا در ساخت جواهرات، لوازم آشپزخانه و سکه‌های ارز مورد استفاده قرار می‌گیرد. قدمت استفاده از سکه‌های نقره‌ای به عنوان ارز به هزاران سال پیش برمی‌گردد و استفاده از این فلز به عنوان یک استاندارد پولی در کشورهای اروپایی و آمریکایی تا قرن نوزدهم مورد توجه بود. به واسطه هدایت الکتریکی بالای آن، از این فلز به عنوان هادی الکتریکی استفاده می‌شود. هالیدها و نیترات‌های نقره حساس به نور بوده و در توسعه عکس از فیلم‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این فلز به عنوان یک کاتالیزگر در واکنش‌های اکسیداسیون به کار گرفته می‌شود. متداول‌ترین موارد مصرف نقره در پزشکی در دندانپزشکی می‌باشد، که در این موارد آلیاژ نقره به عنوان پرکننده‌های دندان مورد استفاده قرار می‌گیرد. فویل‌های نقره برای تزئین اقلام غذایی و دسرهایی مانند کلوچه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
 

پلاتین

پلاتین یک فلز بسیار کمیاب بوده و این موضوع یکی از دلایلی است که از این فلز به عنوان یک فلز ارزشمند یاد می‌شود. بخش اصلی پلاتین تولیدی در هر سال از معادن آمریکای جنوبی می‌باشد. در آمریکا، این فلز کمیاب عمدتا در کلمبیا استخراج می‌گردد. پلاتین فلزی است که عمدتا بر روی سواحل رودخانه‌ها یافت می‌شود.
 
خواص
پلاتین یک فلز نجیب متعلق به گروه 10 جدول تناوبی می‌باشد و یکی از فلزات گروه پلاتین است. این فلز به رنگ سفید – خاکستری، انعطاف پذیر، و چکش خوار بوده و به دلیل چگالی بالای آن به عنوان یک فلز سنگین شناخته می‌شود. از نقطه نظر سرمایه‌گذاری، چهار فلز ارزشمند طلا، نقره، پلاتین و پالادیم وجود دارند. پلاتین واکنش‌پذیر نبوده و مقاومت بالایی به خوردگی دارد. این فلز دارای 6 ایزوتوپ طبیعی بوده که دارای خواص فیزیکی متفاوت، اما خواص شیمیایی مشابه می‌باشند. پلاتین نامحلول در همه‌ی اسیدها بوده، اما در تیزاب سلطانی حل می‌گردد.
 
مصارف
پلاتین در ساخت جواهرات، الکترودها، دماسنج‌ها و به عنوان کاتالیزور در واکنش‌های شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از ترکیبات پلاتین در تولید فیبرهای مصنوعی استفاده می‌شود. پلاتین یک رسانای خوب از گرما و برق بوده و در ساخت تجهیزات مورد استفاده در آزمایشگاه‌های شیمی نیز کاربرد دارد.
 

پالادیم

پالادیم اولین بار توسط ویلیام والاستون کشف شد. روسیه بزرگترین منبع پالادیم در جهان است و بعد از آن آفریقای جنوبی قرار دارد. این فلز ارشمند در ایالات مونتانا آمریکا و کانادا نیز یافت می‌شود.
 
خواص
پالادیم کمیاب‌ترین عنصر گروه پلاتین بوده و متعلق به گروه 10 جدول تناوبی می‌باشد. این فلز به رنگ سفید – نقره‌ای بوده و حداقل چگالی را در میان همه‌ی عناصر گروه پلاتین دارا می‌باشد. این فلز نرم، چکش‌خوار بوده و به راحتی با اکسیژن موجود در جو واکنش نمی‌دهد. با این‌حال، پالادیمِ فلزیِ خالص آتش‌گیر بوده و می‌تواند به آسانی آتش بگیرد. 7 ایزوتوپ طبیعی از پالادیم وجود دارد. اگرچه این فلز دارای نقطه ذوب پایین‌تری در مقایسه با پلاتین می‌باشد، اما سخت‌تر بوده و به راحتی در اسیدهای قوی حل می‌گردد.
 
مصارف
مهم‌ترین کاربرد پالادیم در تصفیه و ذخیره سازی هیدروژن می‌باشد، چون این فلز توانایی جذب 900 برابر حجم خود از هیدروژن را در دمای اتاق دارا می‌باشد. پالادیم در ساخت الکترود خازن‌های سرامیکی چند لایه‌ای، تجهیزات جراحی و جواهرات مورد استفاده قرار می‌گیرد. مصارف دیگر پالادیم شامل استفاده از آن‌ به عنوان کاتالیزگر در واکنش‌های شیمیایی و آبکاری می‌باشد. به طور کلی، پالادیم 95 درصد خالص مورد استفاده قرار می‌گیرد. درست مانند دیگر عناصر گرانبها، پالادیم نیز یکی از فلزاتی است که در سرمایه‌گذاری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
 
منبع: Mukulika Mukherjee - ScienceStruck